Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ Β. ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ 'ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ' ΤΟΥ ΣΜΑΡΑΓΔΗ

 Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΙ ΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ Β. ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ ''ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ' ΤΟΥ ΣΜΑΡΑΓΔΗ (https://www.facebook.com/dkoutsoumpa ) :

Υπάρχει κάτι πολύτιμο στο κείμενο της Δέσποινας Κουτσούμπα: η υπενθύμιση ότι η ιστορία είναι επιστήμη και ότι η μυθοπλασία δεν μπορεί να την αντικαταστήσει. Αυτό είναι θεμελιώδες.

Όμως, η σχέση των ανθρώπων με την ιστορία δεν είναι ποτέ μόνο επιστημονική.

Είναι επίσης συναισθηματική, συμβολική, αφηγηματική.

Και εδώ αρχίζει η διαφωνία.

1. Η ιστορία δεν είναι μόνο γνώση — είναι και ανάγκη

Οι άνθρωποι δεν στρέφονται σε μια ταινία για να μάθουν «τι έγινε».

Στρέφονται για να καταλάβουν τι σημαίνει αυτό που έγινε.

Η ιστορία ως επιστήμη απαντά στο πρώτο.

Η τέχνη απαντά στο δεύτερο.

Η Κουτσούμπα έχει δίκιο ότι η ταινία δεν είναι ιστορική πηγή.

Αλλά δεν αναγνωρίζει ότι η ταινία λειτουργεί ως φορέας νοήματος, όχι ως βιβλίο ιστορίας.

Και αυτό δεν είναι λάθος του κοινού.

Είναι ανθρώπινη ανάγκη.

2. Η αγιογραφία δεν είναι μόνο παγίδα — είναι και τρόπος μνήμης

Η Κουτσούμπα βλέπει την αγιογραφική αφήγηση ως πρόβλημα.

Αλλά η αγιογραφία, ιστορικά, δεν ήταν ποτέ απλώς παραποίηση.

Ήταν:

τρόπος να δοθεί νόημα σε μια ζωή,

τρόπος να ενωθεί μια κοινότητα,

τρόπος να μεταφερθούν αξίες.

Η αγιογραφία δεν είναι ιστορία.

Αλλά δεν είναι ούτε απάτη.

Είναι μορφή συλλογικής μνήμης.

Το ζήτημα δεν είναι να την καταργήσουμε.

Το ζήτημα είναι να ξέρουμε πότε λειτουργεί ως μνήμη και πότε ως γνώση.

3. Το κοινό δεν είναι αφελές — είναι πολυεπίπεδο

Η Κουτσούμπα υποθέτει ότι το κοινό:

δεν ξεχωρίζει μύθο από ιστορία,

παρασύρεται εύκολα,

έχει ανάγκη από Μεσσίες.

Αυτό είναι μια ερμηνεία, αλλά όχι η μόνη.

Οι άνθρωποι μπορούν:

να συγκινηθούν από μια ταινία,

να αναγνωρίσουν ότι είναι μυθοπλασία,

και ταυτόχρονα να ενδιαφερθούν για την ιστορία.

Η πρόσληψη δεν είναι μονοσήμαντη.

Δεν είναι «πίστεψα» ή «δεν πίστεψα».

Είναι ένα φάσμα.

Και το κοινό δεν είναι ποτέ τόσο απλό όσο το παρουσιάζει η κριτική.

4. Η ανάγκη για ηγέτες δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα — είναι ανθρώπινη συνθήκη

Η Κουτσούμπα μιλά για μεσσιανισμό.

Αλλά η ανάγκη για ηγέτες, πρότυπα, μορφές αναφοράς, δεν είναι ελληνικό φαινόμενο.

Είναι πανανθρώπινο.

Από τον Αχιλλέα μέχρι τον Μαντέλα,

από τον Αρθούρο μέχρι τον Γκάντι,

οι κοινωνίες πάντα αναζητούν μορφές που συμπυκνώνουν αξίες.

Το πρόβλημα δεν είναι η ανάγκη για πρότυπα.

Το πρόβλημα είναι όταν τα πρότυπα αντικαθιστούν την κρίση.

Και αυτό δεν λύνεται με ειρωνεία.

Λύνεται με παιδεία, διάλογο, και κατανόηση της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης ψυχής.

5. Η ιστορία δεν είναι μόνο επιστήμη — είναι και αφήγηση

Η Κουτσούμπα υπερασπίζεται την ιστορία ως επιστήμη.

Σωστά.

Αλλά η ιστορία είναι επίσης:

αφήγηση,

μνήμη,

ταυτότητα,

φαντασία,

τραύμα,

προσδοκία.

Η επιστήμη της ιστορίας δεν μπορεί να καταργήσει αυτές τις διαστάσεις.

Μπορεί μόνο να τις φωτίσει.

Και η τέχνη — ακόμη και η ατελής τέχνη — συχνά φωτίζει πράγματα που η επιστήμη δεν μπορεί.

6. Η κριτική χρειάζεται ακρίβεια, όχι πατερναλισμό

Η Κουτσούμπα έχει δίκιο σε πολλά σημεία.

Αλλά ο τόνος της συχνά υπονοεί ότι:

το κοινό δεν ξέρει,

το κοινό παρασύρεται,

το κοινό χρειάζεται διόρθωση.

Αυτό δεν είναι ανάλυση.

Είναι παιδαγωγικός πατερναλισμός.

Η κριτική είναι πιο ισχυρή όταν εμπιστεύεται το κοινό,

όχι όταν το μαλώνει.

Τελική σκέψη

Η ιστορία χρειάζεται ακρίβεια.

Η τέχνη χρειάζεται ελευθερία.

Και το κοινό χρειάζεται σεβασμό.

Η Κουτσούμπα υπερασπίζεται την ακρίβεια — και αυτό είναι πολύτιμο.

Αλλά η υπεράσπιση της ακρίβειας δεν χρειάζεται να συνοδεύεται από υποτίμηση της ανθρώπινης ανάγκης για αφήγηση, συγκίνηση και συμβολισμό.

Η ιστορία δεν κινδυνεύει από μια ταινία.

Κινδυνεύει μόνο όταν σταματάμε να συζητάμε γι’ αυτήν.

Και η συζήτηση — όχι η ειρωνεία — είναι ο δρόμος προς την κατανόηση.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΤΕΛΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Αν κάποιος θέλει να υπερασπιστεί την ιστορία, ας το κάνει με επιχειρήματα — όχι με ύφος δασκάλας που μαλώνει το κοινό επειδή συγκινήθηκε από μια ταινία.

Το κοινό δεν είναι αφελές. Ξέρει πότε βλέπει μυθοπλασία.

Αυτό που δεν αντέχει είναι να του λένε ότι η συγκίνηση είναι «λάθος» και ότι χρειάζεται κηδεμόνα για να καταλάβει την ιστορία.

Η ιστορία δεν κινδυνεύει από μια ταινία.

Κινδυνεύει από όσους νομίζουν ότι μόνο αυτοί δικαιούνται να μιλούν γι’ αυτήν.

Το άρθρο εδώ: Ή Δέσποινα Κουτσούμπα · Ακολουθήστε 6 ώρ.

· https://www.facebook.com/dkoutsoumpa Αγαπητοί

λάτρεις του Καποδίστρια του Σμαραγδή Απευθύνομαι σε σας για να λύσουμε μερικές παρεξηγήσεις -μπας και ηρεμήσει το κεφαλάκι μας (που δεν το βλέπω). Ξεκινάμε από τα βασικά: είναι ΟΚ να σου αρέσουν οι ταινίες του Σμαραγδή, όπως είναι ΟΚ να μην σου αρέσουν οι ταινίες του Ταρκόφσκι. Λέγεται προσωπικό γούστο. Η τέχνη είναι όπως και στο φαγητό: το προσωπικό γούστο είναι ΟΚ όποιο κι αν είναι. Ένα έργο τέχνης μπορεί να μας αγγίξει ή να μας δημιουργήσει αποστροφή για πολλούς λόγους, ρητούς ή άρρητους. Το πρόβλημα είναι όταν κάποιος αναγάγει το προσωπικό του γούστο σε καθολικό ζήτημα. Αν δεν σας αρέσουν τα ντολμαδάκια, είναι ΟΚ, αν όμως θεωρείτε ότι όποιο βιβλίο έχει συνταγή για ντολμαδάκια δεν είναι καλό βιβλίο μαγειρικής, τότε επεκτείνεστε από το (ελεύθερο) πεδίο του προσωπικού γούστου στο πεδίο της ιστορίας της μαγειρικής, που είναι ένα σοβαρό και οργανωμένο πεδίο και χρειάζεται κάποιες γνώσεις. Δικαιούμαι να πω "δεν μου αρέσει ο Ταρκόφσκι", δεν δικαιούμαι να πω ότι δεν είναι σπουδαίος κινηματογραφιστής που άλλαξε την ιστορία του σινεμά. Με δυο λόγια: δεν σας ψέγει κανείς που σας άρεσε η ταινία του Σμαραγδή. Γούστο σας! Δεν μπορείς όμως το προσωπικό γούστο να το αναγάγεις σε καθολική αλήθεια για την κινηματογραφική παραγωγή (πλέον και ο (πλέον και ο κινηματογράφος έχει δεκαετίες ιστορίας πίσω του). Αν ξεκαθαρίσαμε τώρα ότι δεν υπάρχει θέμα με το γούστο σας, ούτε σας ψέγει κανείς που σας άρεσε η ταινία, να πάμε παρακάτω σε πράγματα που είναι γελοίο να λέγονται εν έτει 2025 (κοντεύει 2026): -

"Αν θες να μάθεις την ιστορία του έθνους, πήγαινε να δεις την ταινία". Όχι. Αυτή η φράση είναι σαν να λες "αν θες να μάθεις την ιστορία του Β Παγκοσμίου Πολέμου, δες την Υπολοχαγό Νατάσα". Ή να θεωρείς ότι έμαθες την επανάσταση του 1821 επειδή είδες τον Παπαφλέσσα στο ΣΤΑΡ (κι εγώ τον βλέπω, κάθε χρόνο). Όλες αυτες οι ταινίες λέγονται ταινίες μυθοπλασίας γιατί δεν είναι ντοκιμαντέρ και δεν έχουν ιστορική ακρίβεια. Η συγκίνηση που σας προκάλεσε η ταινία δεν ειναι η συγκίνηση που προκαλεί η ιστορία. Είναι η συγκίνηση που ήθελε να προκαλέσει ο σκηνοθέτης -στις συγκεκριμένες τρεις ταινιες παίζοντας με εύκολα κλισέ. Το καλύτερο που μπορεί να κάνει μια τέτοια ταινία είναι να σας δημιουργήσει την ανάγκη να ανοίξετε κάποιο βιβλίο ιστορίας και να ξαναδιαβάσετε για την περίοδο που σας ενδιαφέρει. Αν δεν κάνετε αυτό, αλλά συνεχίζετε να λέτε ότι μάθατε ιστορία από μια ταινία μυθοπλασίας, συγνώμη, είστε σε τελείως λάθος δρόμο: όχι μόνο δεν θα αποκαλύψετε ποτέ "τις αλήθειες που σας κρύβουν", αλλά θα είστε μια ζωή έρμαιο όποιου σας χαϊδεύει τα αυτιά. (Το ίδιο δεν σας έκανε και ο Μητοστάκης και σας έπεισε να τον ψηφίσετε;)

-"Γράφουν κακές κριτικές για τον Σμαραγδή επειδή τον πολεμάνε". Όχι. Γράφουν όλοι μα όλοι κακές κριτικές, γιατί ο Σμαραγδής έκανε άλλη μια κακή κινηματογραφικά ταινία. Δεν φταίνε οι κριτικοί για αυτό, το σενάριο, τα κοστούμια, οι ερμηνείες, η σκηνοθεσία, η φωτογραφία είναι αποκλειστικά έργο του Σμαραγδή (ακόμη και η εταιρεία παραγωγής η δική του είναι). Ακόμη και οι λάτρεις του Σμαραγδή -και πιο πολύ οι λάτρεις του Καποδίστρια- έχουν επισημάνει τα σεναριακά κενά, το πρόβλημα με τα σκηνικά κοστούμια, το ότι δεν υπάρχει καν πλοκή παρά αφήγηση και πολλά άλλα. (Το ότι δεν του έφτασε το μπάτζετ των 6 εκ, δεν αποτελεί δικαιολογία: όταν δεν μπορείς να γυρίσεις υπερπαραγωγή με γυρίσματα σε όλη την Ευρώπη, υπάρχουν τρόποι στην κινηματογραφική γλώσσα να το δείξεις αλλιώς, όχι με άθλιες περούκες, είμαστε στο 2025!).

Αγαπητοί-ές, να σας πω μια αλήθεια: κανένα σύστημα δεν πολέμάει τον Γ. Σμαραγδή. Δυστυχώς δεν υπάρχει το σύστημα του καλού γούστου, υπάρχει κάτι που λέγεται "πολιτικό σύστημα". Και σε αυτό ο Σμαραγδής έχει φροντίσει να πλασαριστεί όσο πιο καλά γίνεται! Από τις μαντινάδες στον Σαμαρά μέχρι την σχέση με την Λ. Μενδώνη, ο Σμαραγδής είναι απολύτως συστημικός. Βεβαίως και πήρε χρήματα για την ταινία του από το αρμόδιο ΕΚΟΜΕ (του εγκρίθηκε 1 εκ. ευρώ, το 40% του μπάτζετ που δήλωσε ο σκηνοθέτης) και βεβαίως έχει χορηγό στην ταινία την ΕΡΤ και την ΔΕΗ (σας φαίνεται πολύ αντισυστημικό αυτό;). Με ποια λογική έπρεπε να πάρει επιχορήγηση από το Υπουργείο Ανάπτυξης (τι είδους έργο υποδομης είναι μια ταινία; Πάμε καλά;), το γνωρίζει μόνο ο Σμαραγδής, ο Άδωνις Γεωργιάδης κι εσείς που τους πιστεύετε! Φαίνεται ότι ο Σμαραγδής εκτός από τα κλισέ στην κινηματογραφική εικόνα, χρησιμοποιεί και ΟΛΑ μα ΟΛΑ τα κλισέ που ξέρει ότι θα πιάσουν σε σας. Και σας κοροϊδεύει περίπου όπως σας κορόιδευε ο Μητσοτάκης όταν έλεγε ότι τον κυνηγάνε τα συμφέροντα! -"Γράφουν κακές κριτικές για την ταινία επειδή πολεμάνε τον Καποδίστρια". Αυτό το λέει και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, που έφτασε στο σημείο να μας πει ότι τον απείλησαν για την ζωή του! Όχι, δεν ισχύει. Ας ξεκινήσουμε και πάλι από τα βασικά: Το να λες ότι αν κάνεις κριτική σε ένα έργο τέχνης κάνεις κριτική στο πρόσωπο που απεικονίζει, είναι σκέτη τρέλα! Το να πούμε ότι το εικονιστικό άγαλμα της Μαρίας Κάλλας στη Διον. Αρεοπαγίτου είναι μια αποτυχία δεν σημαίνει ότι πολεμάμε την Μαρία Κάλλας ή ότι δεν θέλουμε να υπάρχει άγαλμά της. Μπορεί να συμβαίνει και το ανάποδο: να πιστεύουμε ότι η Μαρία Κάλλας ήταν πολύ σημαντική για να απεικονίζεται τόσο χάλια. Παρεμπιπτόντως, για μαντέψτε ποιος τα έλεγε αυτά όταν κάναμε κριτική στο (άθλιο) άγαλμα της Κάλλας: τα μίντια της κυβέρνησης μας έλεγαν ότι μισούμε την Μαρία Κάλλας! Το ίδιο κάνετε κι εσείς τώρα, λέτε ότι όποιος κάνει κριτική στην ταινία του Σμαραγδή μισεί τον Καποδίστρια! Οπότε όλοι καταλαβαίνουμε πού βρέθηκε το έδαφος για να σας κοροϊδεύει ο Μητσοτάκης!

Επιπλέον, το 2025 δεν υπάρχει κανένας που να "πολεμάει" τον Καποδίστρια, ούτε να τον μισεί. Γενικά, η ιστορική αποτίμηση προσώπων της Επανάστασης που γέννησε το ελληνικό κράτος, ειδικά όταν γίνεται αιώνες μετά, και με το ελληνικό κράτος να έχει διανύσει ολόκληρη πορεία, δεν εμπεριέχει ούτε μίση ούτε πάθη για πρόσωπα. (Εμπεριέχει ιδεολογικές στάσεις και αντιλήψεις για το σήμερα, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα). Η ταινία σάς έκανε να αγαπήσετε τον Καποδίστρια, γιατί η ταινία δεν έχει στόχο καμία ιστορική αποτίμηση, αλλά είναι μια αγιογραφία. Σας τον παρουσιάζει ως Άγιο που θα πρέπει να λατρέψετε. Ένα κλισέ το οποίο πιάνει στην χώρα μας, που μας αρέσει να λατρεύουμε πρόσωπα. Αν όμως είστε κανονικοί χριστιανοί και όχι ιμιτασιόν, κάντε ένα βήμα πίσω και σκεφτείτε: αυτό είναι βλασφημία. Ένας άνθρωπος, και μάλιστα πολιτικός, παρουσιάζεται ως ευνοούμενος της Παναγίας, που παρουσιάζεται ως παρούσα! Αν αυτό το βλέπετε ως "ιστορία", να πάτε άμεσα να εξομολογηθείτε! Αν το βλέπετε ως μυθοπλασία (που είναι), τότε πάψτε να λέτε "μάθαμε ιστορία από την ταινία". -Αν τα λήξαμε όλα τα παραπάνω, πάμε και σε κάτι ακόμη, στον Καποδίστρια ως πολιτικό, που ξαφνικά αναγνωρίσατε την αξία του λόγω της ταινίας. Μπράβο, πολύ ωραία! Έχω όμως μια απορία: υπάρχει ένα κόμμα, που λέγεται "Κοινωνία". Κατέβαινε χρόνια πολλά στις εκλογές, επικαλούμενο την πολιτική διαθήκη του Καποδίστρια και ήθελε να την συνεχίσει. Δεν το ψηφίσατε όμως ποτέ, δεν γραφτήκατε μέλη, δεν μπήκε το κόμμα αυτό στην Βουλή. Γιατί; Αν όντως είναι τόσο σημαντικός πολιτικά ο Καποδίστριας, όπως το νιώθετε τώρα μετά την ταινία; (αυτό ακριβώς είναι η μαγεία του κινηματογράφου -ακόμη και του κακού κινηματογράφου- σε κάνει να νιώθεις έντονα συναισθήματα). Ας αντιμετωπίσουμε λοιπόν άλλη μια αλήθεια, άλλο ένα κλισέ που μας κατατρέχει: το θέμα μας δεν είναι ο Καποδίστριας, αλλά να φανταζόμαστε μια μορφή ηγέτη περίπου σαν τον Μωυσή, που πάιρνει από το χέρι το αδύναμο έθνος μας και το οδηγεί στην γη της Επαγγελίας. Έναν Σωτήρα δηλαδή. Κι ακόμη παραπέρα: έναν άμεμπτο Σωτήρα, ο οποίος προσπαθεί να κάνει αυτό που αντιστοιχεί στον πιο έξυπνο και προκομμένο λαό του σύμπαντος κόσμου (εμείς είμαστε αυτό) και πάντοτε μα πάντοτε υπάρχουν εκείνες οι δυνάμεις που τον εμποδίζουν να το κάνει, γιατί εμποδίζουν την πρόοδό μας (Παρεμπιπτόντως, μια παρατήρηση: η αντίληψη αυτή, η καταστατική αντίληψη που μας κληρονόμησε ο τρόπος που χτιστήκαμε ως έθνος κράτος μέσω της συμβολής των Μεγάλων Δυνάμεων, διαπερνά πραγματικά όλο το πολιτικό φάσμα, από άκρα αριστερά μέχρι άκρα δεξιά). Καλό είναι να το μάθετε από μένα: όχι, δεν είμαστε ο πιο έξυπνος ούτε ο πιο προκομένος λαός του σύμπαντος κόσμου -γενικά κανένας λαός δεν είναι- η ιστορία δεν είναι γραμμική, δεν πηγαίνει τελεολογικά προς κάποια πρόοδο την οποία διακόπτει ένα μαχαίρι, οι πολιτικοί είναι αντανάκλαση των κοινωνιών που τους αναδεικνύουν και βέβαια ο ρόλος του προσώπου στην ιστορία είναι σημαντικός, αλλά όχι καθοριστικός. Με λίγα λόγια: δεν είμαστε ως εθνος έτοιμοι για την έφοδο στον ουρανό αλλά μας σκότωσαν τον ηγέτη και δεν την κάναμε, σόρυ. Αφήστε που τα ιστορικά πρόσωπα αξίζουν ιστορική αποτίμηση και όχι αγιογραφίες, ούτε σχήματα τύπου "ο καλός" και "ο κακός". Και ο Καποδίστριας -όπως πχ και ο Βενιζέλος και ο Καραμανλής (τον εθνάρχη εννοώ)- έκαναν πολιτικές πράξεις σε συγκεκριμένο ιστορικό χρόνο και κρίνονται ιστορικά με βάση τις πράξεις τους (και όχι με βάση τον χαρακτήρα τους ή την "καλοσύνη" τους, αν είχαν). Ο λόγος λοιπόν που δεν ψηφίσατε το κόμμα "Κοινωνία", κόμμα συνεχιστών του Καποδίστρια, είναι ότι δεν σας ένοιαζε να συνεχιστεί η πολιτική του Καποδίστρια. Και καλώς δεν σας ένοιαζε, είμαστε 200 χρόνια μετά! Τι μένει λοιπόν από όλο αυτό; Ότι έχετε τεράστια ανάγκη από έναν Σωτήρα, έναν Μεσσία, να τον πιστέψετε και να τον ακολουθήσετε τυφλά. Θέλατε να αναστηθεί ο Καποδίστριας ή να βρειτε κάποιον-αν να του μοιάζει. Αυτό το ξέρει και ο Μητσοτάκης, που αυτοπαρουσιάζεται ως ο Μωυσής που πορεύεται μοναχικός στον δρόμο εκσυγχρονισμού της κοινωνίας και τον πολεμάνε οι Φραπέδες-Μαυρομιχαλαίοι, ο ίδιος όμως είναι άμεμπτος και σίγουρα έχει καλό σκοπό. (Κι αν ο Καποδίστριας δεν είχε την εμπλοκή με τη Ρωσία -που τώρα για τον Κυριάκο είναι τζιζ κακό- η ταινία του Σμαραγδή θα είχε αγκαλιαστεί από όλη την κυβέρνηση, για να υπομνήσει τις ομοιότητες του τότε Ηγέτη με τον τώρα Ηγέτη. Αυτό υπολόγιζε και ο Σμαραγδής -βλ. φωτο- αλλά δεν του βγήκε) Το ξέρει και ο Τσίπρας, που επίσης παρουσιάζεται ως Οδυσσέας που πέρασε τις συμπληγάδες των κακών συνεργατών-Μαυρομιχαλαίων που του έλαχαν και τον ξεστράτισαν κι έτσι δεν κατάφερε να μας οδηγήσει στη γη της επαγγελίας.

Το ξέρου όλοι οι ειδικοί της πολιτικής επικοινωνίας στην χώρα μας, και φροντίζουν να εστιάζουν πάντα στα πρόσωπα, ποτέ στις πολιτικές. Πάντα στα πρόσωπα, ποτέ στην ιστορία. Για να γυρίσουμε στο θέμα μας: Το ξέρει και ο Σμαραγδής ότι πάσχουμε από μεσσιανισμό και το καλλιεργεί -για δικό του όφελος, για να γεμίζει τις αίθουσες. Σε αυτό έχει κάνει ομολογουμένως καλή δουλειά. Απλώς είναι λίγο τραγικό να σας παρακολουθώ να υπερασπίζεστε με πάθος ξανά τον μεσσιανισμό που σας οδήγησε τόσες φορές να προδοθείτε. Από πρόσωπα, ναι. Επιπλέον, μετά την τρίτη φορά που θα προδοθείτε από πρόσωπα, καλό είναι να κατανοήσετε ότι δεν φταίνε τα πρόσωπα αλλά εσείς που με τον ίδιο τυφλό τρόπο τους εμπιστεύεστε, τους ανεβάζετε σε βάθρα και μετά νιώθετε προδομένοι. Δεν ακολουθούμε πρόσωπα, ακολουθούμε, παλεύουμε, εμπνεόμαστε από πολιτικές. Ίσως είναι λιγότερο θεαματικό, αλλά είναι σαφώς πιο πολιτικό και μπορεί να είναι μια χαρά συναισθηματικό και εμπνευστικό. Σίγουρα έχει καλύτερη κατάληξη. Καλή μας τύχη!

ΥΓ. Παρεμπιπτόντως, η ιστορία και η αρχαιολογία είναι δύο επιστήμες που αφορούν όλους μας, αλλά δεν παύουν να είναι επιστήμες και δεν έχει την ίδια βαρύτητα η γνώμη όλων μας, αν δεν έχουμε μελετήσει επιστημονικά ένα θέμα. Αλλά αυτό είναι άλλο παράπονο και αντικείμενο άλλης ανάρτησης.