Γ. ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ: άρθρο στο Spiegel- Η Ελλάδα δεν διασώθηκε ακόμα και η διένεξη ΔΝΤκαι Ευρώπης οξύνεται

Ι

Από τότε που υπεγράφη το πρώτο ελληνικό πρόγραμμα «διάσωσης», το Μάιο του 2010, το ΔΝΤ παραβιάζει τη δική του «πρωτογενή οδηγία»: την υποχρέωσή του να μην χρηματοδοτεί κυβερνήσεις που δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν τα χρέη τους (insolvent government). Ως αποτέλεσμα, η ηγεσία του ΔΝΤ αντιμετωπίζει μια εξέγερση από τα μέλη του προσωπικού της που απαιτούν μια στρατηγική εξόδου υποστηρίζοντας ότι, εάν η ΕΕ εξακολουθεί να εμποδίζει την ελάφρυνση του χρέους η οποία απαιτείται για να αποκατασταθεί η δυνατότητα αποπληρωμής του χρέους   (solvent) από την ελληνική κυβέρνηση, το ΔΝΤ θα πρέπει να εγκαταλείψει το ελληνικό πρόγραμμα.

Πέντε χρόνια μετά, αυτό το αδιέξοδο ΔΝΤ-ΕΕ συνεχίζει προκαλώντας κατάρρευση κατά 1/3 του ελληνικού ΑΕΠ και τροφοδοτώντας την απελπισία σε βαθμό που έχει καταστήσει την πραγματική μεταρρύθμιση πιο σκληρή από ποτέ.

Επιστροφή στο Φλεβάρη του 2015, όταν γνώρισα για πρώτη φορά τον  Poul Thomsen (τον επικεφαλής του ΔΝΤ στην Ευρώπη) σε ένα ξενοδοχείο του Παρισιού, ένα δεκαπενθήμερο μετά την ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών στην Ελλάδα:  εμφανίστηκε με ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα από εμένα να πιέσει για τη διαγραφή επισφαλών απαιτήσεων: "Κατ’ ελάχιστον", μου είπε, "54 δις ευρώ του ελληνικού χρέους που δεν χρησιμοποιήθηκαν από το πρώτο πακέτο διάσωσης θα πρέπει να διαγραφούν αμέσως με αντάλλαγμα σοβαρές μεταρρυθμίσεις."

Αυτό ήταν μουσική στα αυτιά μου, και με έκανε να θέλω να συζητήσω τι εννοεί με το «σοβαρές μεταρρυθμίσεις". Ήταν μια συζήτηση που ποτέ επίσημα δεν τέλειωσε, καθώς ο  υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας άσκησε βέτο σε όλες τις συζητήσεις για ελάφρυνση του χρέους, τις συμφωνίες ανταλλαγής χρέους- swaps (που ήταν η συμβιβαστική μου πρόταση), και κατ’ ουσίαν σε οποιαδήποτε σημαντική αλλαγή στο αποτυχημένο πρόγραμμα.

ΙΙ

Ποιο νέο φως ρίχνει πάνω στο έπος αυτό η διαρροή του διαλόγου  μεταξύ Thomson και Delia Velculescu (επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Ελλάδα); Αποκαλύπτει την ακόλουθη κατάσταση παιχνιδιού, όπως εκτιμάται από το  ΔΝΤ:

 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει άλλο ένα χρυσό χάπι (fudge) να συμφωνηθεί με το ΔΝΤ κατά  τη διάρκεια της ανοιξιάτικης συνάντησης τα μέσα Απριλίου,  που θα επιτρέψει στους ευρωπαίους ηγέτες να γιορτάσουν (ξανά!) το τέλος της ελληνικής κρίσης

 Το ΔΝΤ θέλει να το εμποδίσει αυτό, γιατί δεν επιθυμεί να συμφωνήσει για ένα άλλο ακόμα χάπι που παραβιάζει τον κανονισμό του για μη χρηματοδότηση μη βιώσιμων προγραμμάτων.

 Η ελληνική κυβέρνηση είναι έτοιμη να συνθηκολογήσει για τα νέα μέτρα λιτότητας που απαιτούνται από το ΔΝΤ και είναι ύψους μεταξύ 2,5% και 3% του ΑΕΠ, και αφορούν: (α) περικοπές  στις συντάξεις, (β) μείωση των φορολογικών απαλλαγών για τους φτωχούς, (γ ) μετατόπιση βασικών ειδών διατροφής από το 11% του ΦΠΑ στη ζώνη του 23%, και (δ) περικοπές στους μισθούς για πολλές κατηγορίες εργαζομένων του δημόσιου τομέα.

 Η ελληνική κυβέρνηση ακόμα εφησυχάζει πάνω σ’ αυτές τις παραχωρήσεις επειδή η Επιτροπή προσφέρει την Αθήνα ψευδείς υποσχέσεις για ένα πιο «ήπιο» πακέτο λιτότητας

 Το ΔΝΤ είναι έξαλλο με την Επιτροπή, όχι γιατί είναι «πιο ευγενικό» προς την Ελλάδα, αλλά γιατί οι «αριθμοί» της Επιτροπής οδηγούν σε μέτρα ακόμη σκληρότερα από του ΔΝΤ

 Το ΔΝΤ λυπάται που δεν έχει διαπραγματευθεί πρώτα μια κοινή θέση με την Επιτροπή, πριν η Επιτροπή αρχίσει να παραπλανά τους Έλληνες

 Για να συγκεντρώσει το μυαλό των Ευρωπαίων όσο χρειάζεται ώστε να καταλήξουν σ’ ένα «σημείο απόφασης», η Ελλάδα «πρέπει» να έρθει κοντά σε ένα άλλο καταστροφικό «γεγονός» (χρεωκοπία σε έναν από τους δανειστές της τρόικας- default to one of the troika lenders)

 Λόγω του ευαίσθητου δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις 23 Ιουνίου, το ΔΝΤ προβλέπει ότι οι «εχθρότητές» του με την Επιτροπή, θα πρέπει να ανασταλούν μέχρι τον Ιούλιο, όταν, όπως ακριβώς τον περασμένο Ιούλιο, το Ελληνικό "γεγονός" θα εμφανισθεί.

 Στο σημείο εκείνο, τον Ιούλιο, το ΔΝΤ σχεδιάζει να στριμώξει την Καγκελάριο Μέρκελ να επιλέξει τι της κοστίζει λιγότερο πολιτικά: Να συνεχίσει με το ελληνικό πρόγραμμα χωρίς το ΔΝΤ; Ή να δώσει στο ελληνικό κράτος σημαντική ελάφρυνση του χρέους;

 Μέχρι να κάνει η κα Merkel μία από τις δύο επιλογές το ΔΝΤ  θέλει να είναι έξω από το κάδρο: Είτε θα βγει από το πρόγραμμα ή η διαγραφή του χρέους θα κάνει το ελληνικό πρόγραμμα να  συνάδει με τη "βασική οδηγία" του.

ΙΙΙ

Για τους αμύητους φαίνεται σαν η διαμάχη ΔΝΤ-ΕΕ να αφορά κάποιους κακότεχνους αριθμούς. Αλλά το πραγματικό πρόβλημα πίσω από αυτές είναι βαθιά πολιτικό και έχει προεκτάσεις πέρα από την Ελλάδα.

Το ΔΝΤ έχει δίκιο, οι αριθμοί της Επιτροπής δε βγάζουν αποτέλεσμα (add up) και, έτσι, προκαλούν την αφόρητη υποκρισία μιας Επιτροπής που προσποιείται ότι προτιμά «ελαφρύτερη» λιτότητα, όταν η άρνησή της για ελάφρυνση του χρέους μεταφράζεται σε ένα στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού (συνολικά φορολογικά έσοδα μείον τις κρατικές δαπάνες, χωρίς τις αποπληρωμές χρέους) στο 3,5% του ελληνικού ΑΕΠ, το οποίο, με τη σειρά του, απαιτεί τη λήψη μέτρων ακόμη πιο σκληρών από ό,τι του ΔΝΤ.

Η δέσμευση της Επιτροπής για κακή αριθμητική έχει πολιτικά κίνητρα: το να κάνεις τους αριθμούς  "να  προστεθούν" (να βγάλουν αποτέλεσμα) απαιτεί να παραδεχτεί η κ Μέρκελ ότι, το 2010, προκειμένου να πάρει την έγκριση του Κοινοβουλίου για τους πόρους διάσωσης που η χρεωκοπημένη ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε τότε να πέρναγε στις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, αυτή τους έδωσε  μια υπόσχεση που δεν μπορούσε να τηρηθεί: ότι η πτωχευμένη Αθήνα θα επέστρεφε κάθε δεκάρα πίσω και με τόκο! Το να παραδεχτεί κάτι τέτοιο σήμερα θα ήταν πολιτικό δηλητήριο για μια ήδη αποδυναμωμένη καγκελάριο.

Είναι οι αριθμοί του ΔΝΤ καθόλου καλύτεροι; Όσον αφορά τον πρωταρχικό στόχο για το πλεόνασμα του προϋπολογισμού (ένας  κρίσιμος αριθμός που πρέπει να διατηρείται κάτω από το 1,5% του ΑΕΠ για να δώσει στην Ελλάδα κάποια πιθανότητα ανάκαμψης)  Thomsen και Velculescu υιοθετούν ακριβώς τον αριθμό που πρότεινα στην τρόικα ένα χρόνο πριν.

Αλλά τότε γιατί το ΔΝΤ δεν με υποστήριξε το 2015, και υιοθετεί ως στόχο  1,5% στο πλεόνασμα το ίδιο τώρα; Επειδή ήθελε επίσης κάτι που εγώ ποτέ δεν θα συμφωνούσα: σύνθλιψη- νέα λιτότητα που είναι απάνθρωπη και περιττή, αλλά που, σήμερα, η κυβέρνηση Τσίπρα (σύμφωνα με την Velculescu) φαίνεται ότι είναι έτοιμη να δεχτεί, έχοντας ήδη παραδοθεί μια φορά τον Ιούλιο του 2015.

Το πακέτο λιτότητας του ΔΝΤ είναι απάνθρωπο, επειδή θα καταστρέψει εκατοντάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, θα πλήξει  κοινωνικά τον πιο αδύναμο, και θα φουντώσει την ανθρωπιστική κρίση. Και είναι περιττό, επειδή η πραγματική ανάπτυξη είναι πολύ πιο πιθανό να επιστρέψει στην Ελλάδα σύμφωνα με τις προτάσεις της πολιτικής μας για τον τερματισμό της λιτότητας, την εναντίωση στην ολιγαρχία, και τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης (αντί για επίθεση, και πάλι, στον αδύναμο).

Για να δώσω ένα εξόχως υπερβολικό αλλά τρομερά διδακτικό ανάλογο της λογικής του ΔΝΤ, εάν η Ελλάδα καταστραφεί αύριο η οικονομική κρίση τελειώνει και οι μακροοικονομικοί της δείκτες "σταθεροποιούνται" εφόσον οι πιστωτές αποδεχτούν ένα κούρεμα 100%. Αλλά, αν έχω δίκαιο ότι οι αριθμοί μας προστέθηκαν εξίσου καλά, ενώ επιτρέπει στην Ελλάδα να ανακάμψει χωρίς περαιτέρω κοινωνική παρακμή, τότε γιατί το ΔΝΤ συνέδραμε το Βερολίνο να μας συντρίψει το 2015;

Για δεκαετίες, οποτεδήποτε το ΔΝΤ "επισκέφθηκε" μια χώρα που αγωνίζεται, προώθησε «μεταρρυθμίσεις» που οδήγησαν στην κατεδάφιση των μικρών επιχειρήσεων και στην προλεταριοποίηση των επαγγελματιών της μεσαίας τάξης. Εγκαταλείποντας το πρότυπο στην περίπτωση της  Ελλάδας  θα ήταν σα να ομολογούσε τη δυνατότητα ότι δεκαετίες αντι-κοινωνικών προγραμμάτων που επιβλήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να ήταν απάνθρωπα και περιττά. 
IV
Για να ανακεφαλαιώσουμε: 

Οι αποκαλύψεις του Wikileaks αποκαλύπτουν έναν πόλεμο φθοράς ανάμεσα σε έναν εύλογα υπολογίσιμο κακοποιό (ΔΝΤ) και σ’ έναν χρόνιο procrastinator (αυτόν που καθυστερεί επανειλημμένα και χωρίς εύλογη αιτία-το Βερολίνο).   Γνωρίζουμε, επίσης, ότι το ΔΝΤ εξετάζει σοβαρά να πιέσει για μια απόφαση τον επόμενο Ιούλιο επισείοντας κρεμασμένη για μια ακόμα φορά την Ελλάδα πάνω από την άβυσσο, ακριβώς όπως τον Ιούλιο του 2015. Εκτός από το ότι αυτή τη φορά ο στόχος δεν είναι να αναγκάσει [για υπογραφή] το χέρι του Αλέξη Τσίπρα, του  οποίου τη νωπή συναίνεση το ΔΝΤ έχει στη τσέπη, αλλά τη Γερμανίδα Καγκελάριο.

Θα ακούσει η Κριστίν Λαγκάρντ (Διευθύνων Σύμβουλος του ΔΝΤ με φιλοδοξίες για πολιτική  επιστροφή της στην Ευρώπη) τους υφισταμένους της; Πώς θα καγκελάριος Μέρκελ θα αντιδράσει στη δημοσίευση αυτών των συνομιλιών; Είναι πιθανό να αλλάξει η στρατηγική των πρωταγωνιστών τώρα που πήραμε μια γεύση απ’αυτές;

Mελετώντας αυτές τις ερωτήσεις, δεν μπορώ να ανακόψω τον χείμαρρο της θλίψης από τη σκέψη ότι το περασμένο έτος, κατά τη διάρκεια  της Άνοιξης της  Αθήνας, η Ελλάδα είχε όπλα κατά της οργανωμένης ανικανότητας  της τρόικας που δεν μου επετράπη, δυστυχώς, να χρησιμοποιήσω. Το αποτέλεσμα είναι μια Ευρώπη που βυθίζεται πιο βαθιά στην ανυποληψία και ένα ελληνικό λαό που παρακολουθεί από τα παρασκήνια έναν άσχημο καυγά που σκουραίνει το ήδη ζοφερό του μέλλον.

Μετάφραση: Κώστας Τσιαντής

Πηγή: http://www.spiegel.de/international/europe/op-ed-yanis-varoufakis-imf-eu-quarrel-over-greece-s-debt-a-1085203.html