Σαν σήμερα Θεσσαλονίκη 29 Μαρτίου 1430 Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί. Κείμενο Θεόδωρος Γκλαβέρης

 

Georgios Manos

2 ώρ.  · 

Σαν σήμερα

Θεσσαλονίκη

29 Μαρτίου 1430

Μπήκαν στην πόλη οι οχτροί.

Κείμενο

Θεόδωρος Γκλαβέρης

Συμπληρώνονται 591 χρόνια από την αποφράδα ημέρα της 29ης Μαρτίου 1430, οπότε οι Οθωμανοί κατέλαβαν για δεύτερη και τελευταία φορά τη Θεσσαλονίκη, 23 χρόνια και 2 μήνες πριν από την άλωση της Πόλης. ΄Εκτοτε, η Θεσσαλονίκη παρέμεινε υπό οθωμανικό ζυγό για 482 χρόνια και 7 μήνες, μέχρι την 01.30΄πρωινή ώρα της 27ης Οκτωβρίου 1912, οπότε ο Αλβανός υποστράτηγος ο Hasan Tahsin paşa υπέγραψε το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης και του οθωμανικού στρατού, στο σημερινό κτίριο του Διοικητηρίου της Θεσσαλονίκης.

Βέβαια, και πριν την άλωσή της από τους Οθωμανούς η Θεσσαλονίκη τελούσε υπό κατοχή, από τη 14η Σεπτεμβρίου 1423, οπότε ο Βυζαντινός διοικητής της, με το πρόσχημα της σωτηρίας της από τους Οθωμανούς, την παρέδωσε ή την πώλησε στους Ενετούς, οι οποίοι έκτοτε είχαν επιβάλλει στους κατοίκους της καθεστώς άγριας τρομοκρατίας.

Χαράματα της 26ης Μαρτίου εμφανίσθηκε στα τείχη της Θεσσαλονίκης ο οθωμανικός στρατός, χωρίς υψωμένη σημαία, ένδειξη ότι ο επικεφαλής του σουλτάνος Murat II, πατέρας του πορθητή της Κωνσταντινούπολης Fatih Mehmet II, ο οποίος έμεινε γνωστός στην ιστορία ως «Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής», προσδοκούσε την παράδοσή της. Παρά την εκφρασμένη αντίθεση των Ενετών, ο Μουράτ απέστειλε στα τείχη της Θεσσαλονίκης ΄Ελληνες προκρίτους, οι οποίοι όμως δέχθηκαν σωρεία βελών και αποχώρησαν. Εν τούτοις, ο Μουράτ έστειλε εκ νέου αγγελιοφόρους, ενώ συγχρόνως έριψε μέσα στην πόλη βέλη, με ενσωματωμένες προκηρύξεις, στις οποίες ήταν γραμμένες οι δεσμεύσεις του, σε περίπτωση ειρηνικής παράδοσης της πόλης.

Παρά τη βουβή επιθυμία των απελπισμένων Θεσσαλονικέων να παραδοθούν και να σώσουν ζωές και περιουσίες και η νέα προσπάθεια απέτυχε, λόγω της επίμονης άρνησης των Ενετών. Οι Οθωμανοί μετέφεραν τότε στα τείχη τις πολιορκητικές μηχανές τους και καθ’ όλη τη νύχτα της 28ης Μαρτίου 1430 επιδόθηκαν στο ξήλωμα των θεμελίων του προτειχίσματος, απ’ όπου εισήγαγαν μεγάλες σκάλες για να τις στηρίξουν στα τείχη. Συγχρόνως, τα μεσάνυχτα ο Μουράτ απέστειλε και πάλι στα τείχη ΄Ελληνες προύχοντες για να προτρέψουν τους φρουρούς να παραδώσουν την πόλη, αλλά για τρίτη φορά δέχθηκαν σωρεία βελών, γεγονός που εξανέμισε τις ελπίδες των Θεσσαλονικέων, οι οποίοι ανέμεναν εναγωνίως το επερχόμενο τέλος, ξάγρυπνοι στους ναούς.

Χαράματα της 29ης Μαρτίου 1430 ξεκίνησε η γενική επίθεση των Οθωμανών, οι οποίοι όρμησαν κατά των τειχών, με αλαλαγμούς και υπό τους ήχους τυμπάνων. Με την προστασία των τοξοτών, οι οποίοι έριχναν βέλη με τέτοια πυκνότητα και ευστοχία, ώστε οι πολιορκούμενοι ν’ αδυνατούν να ξεμυτίσουν από τις επάλξεις, οι Οθωμανοί τοποθέτησαν υψηλές σκάλες επί των τειχών. Σταδιακά, η ένταση της επίθεσης αύξαινε, καθώς νέα κύματα Οθωμανών ορμούσαν προς τα τείχη και έπαιρναν τη θέση των προηγουμένων. Παρά τις μεγάλες απώλειές τους, οι πολιορκούμενοι άντεξαν στην αρχή, στη συνέχεια όμως αναγκάσθηκαν, λόγω της ευστοχίας των εχθρικών βελών, να ρίχνουν πέτρες και βλήματα στα τυφλά. Η επίθεση των Οθωμανών εστιάσθηκε κυρίως στο σαθρό και ευάλωτο ανατολικό τείχος, όπου εξουδετέρωσαν τους αμυνομένους, στο ύψος του Τριγωνίου, του σημείου όπου συναντιόνταν το εξωτερικό τείχος της πόλης, το εξωτερικό τείχος της Ακρόπολης και το εσωτερικό τείχος πόλης και Ακρόπολης. Ακολούθως, άρχισαν να στήνουν σκάλες και ν’ ανεβαίνουν στα τείχη, ενώ οι τρομοκρατημένοι Θεσσαλονικείς έτρεχαν απεγνωσμένα να κρυφθούν σε σπίτια, ναούς, μνήματα και υπονόμους.

Οι Ενετοί διαπεραιώθηκαν στο Τζερέμπουλο, όπως ονομαζόταν ο εκτεταμένος δυτικός λιμενοβραχίονας όπου τους ανέμεναν γαλέρες, οι οποίες τους μετέφεραν στην Εύβοια. Οι δρόμοι, τα σπίτια, οι ναοί και τα μοναστήρια, γέμισαν πλέον από πεζούς και έφιππους Οθωμανούς, ενώ η ατμόσφαιρα της πόλης δονούνταν από φωνές, ανάμεικτες με σπαρακτικά κλάματα.

Η είσοδος των Οθωμανών από το Τριγώνιο, δημιούργησε την προφορική παράδοση, ότι οι μοναχοί της μονής Βλατάδων συμβούλεψαν το σουλτάνο να καταστρέψει τους υδραγωγούς, από τους οποίους υδρευόταν η πόλη, ώστε να παραδοθεί ευκολότερα. Σ’ αυτήν την παράδοση και ίσως και σε κάποιες πληροφορίες, στηρίχθηκε αργότερα ο Μέγας Λογοθέτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου Ιέραξ, που συμπεριέλαβε στο έμμετρο «Χρονικό» του και τους εξής στίχους:

«Τότε τινές των μοναχών λέγω των ρακενδύτων,

εκ των Βλατέων της Μονής, εντός αυτού οικούντες,

κατέγραψαν, εδήλωσαν άπαντα τω σουλτάνω (…)

τους υδροχόους έκοψαν σωλήνας του Χορτιάτου.

δίψη πιεζομένων δε πάντων και απορία,

ακόντων τελεσθήσεται όπερ ποθείς γενέσθαι (…)

Τότε τζαούσην φύλακα καθίστησιν φυλάττειν,

τους εν μονή μονάζοντας προδώσαντας την πόλιν

Τζαούσης δε την σήμερον αύτ’ η μονή καλείται…».

Εν τούτοις, η παράδοση αυτή δεν δικαιώνεται από την ιστορική αλήθεια, αφού οι Οθωμανοί δεν χρειάζονταν τη συνδρομή των μοναχών για να διαπιστώσουν από πού υδρευόταν η πόλη, ούτε βέβαια χρειαζόταν ιδιαίτερη σκέψη για να προβούν σε διακοπή της υδροδότησής της. ΄Αλλωστε, η Θεσσαλονίκη δεν αλώθηκε από λειψυδρία και αν συνέβη διακοπή της υδροδότησης, αυτή θα ήταν βραχεία, αφού ο Μουράτ εμφανίσθηκε έξω από τα τείχη της μόλις την 26η Μαρτίου και την κατέλαβε μετά τριήμερο.

Σύμφωνα με τα άγραφα πολεμικά έθιμα των Οθωμανών, η λεηλασία της Θεσσαλονίκης διήρκεσε τρεις ημέρες, κατά τις οποίες οι κατακτητές κατέστρεψαν τα πάντα, επειδή πίστευαν ότι κάτω από τις πέτρες και τα μάρμαρα υπήρχαν κρυμμένοι θησαυροί. Μετά την παρέλευση του εθιμικού τριημέρου, ο Μουράτ απέσυρε το στρατό του στην πεδιάδα μεταξύ των ποταμών Γαλλικού και Αξιού, ενώ ο ίδιος εισήλθε έφιππος στο ναό της Παναγίας Αχειροποιήτου, τον οποίο μετέτρεψε σε μουσουλμανικό τέμενος. Οι Θεσσαλονικείς που αιχμαλωτίσθηκαν και σύρθηκαν αλυσοδεμένοι έξω από την πόλη ανήλθαν σε 7.000, από τους οποίους οι περισσότεροι πωλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής και της Ευρώπης.

Η λαϊκή μούσα συνέδεσε συνειρμικά τον θρήνο για την τραγική άλωση της συμβασιλεύουσας με την επακολουθήσασα άλωση της Κωνσταντινούπολης, στο στίχο:

«Πάψτε παπάδες τα χαρτιά και κλείστε τα Βαγγέλια

Πήραν την Πόλιν πήραν την, πήραν τη Σαλονίκη…».

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Εκ Δυσμών - Μια διαχρονική ενατένιση της Ιστορίας

της Θεσσαλονίκης και του κάμπου της».

Συγγραφέας:

Θεόδωρος Γκλαβέρης

Εκδόσεις #fylatos

Η φωτογραφία αναρτήθηκε από την ομάδα του facebook

Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης

στις 23.9.2017

160Δέσποινα Στεφανίδου και 159 ακόμη

34 σχόλια

23 κοινοποιήσεις

Μου αρέσει!

Σχόλιο

Κοινοποίηση