Γεώργιος Μάνος -ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΗΤΑΝΕ ΑΛΛΙΩΣ Ιστορικό αφήγημα Εκδόσεις Λόγος & Εικόνα

 Georgios Manos

18 ώρ. 

 · 

Το οδοιπορικό του, μεγάλο.

Ήπειρος, Βάρνα, Φιλιππούπολη,

και μετά από τους διωγμούς

της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1885,

Κωνσταντινούπολη, Αρναούτκιοϊ.

Αφηγητής ο Γιωργάκης εφέντης.

Ο Γιώργης γεννήθηκε στη Φιλιππούπολη, μα η φύτρα του κράταγε απ’ την Ήπειρο. Ο προπάππος του, παλικαράκι, πήγε μιαν άνοιξη μ’ άλλους καλφάδες της πέτρας στη Βάρνα της Μαύρης Θάλασσας για δουλειές. Εκεί, αγάπησε, παντρεύτηκε και ρίζωσε. Υστερότερα, πήγε στη Φιλιππούπολη κι εκεί τον έκατσαν «Βάρναλη», ντεμέκ απ’ τη Βάρνα. Πετράδες ήτανε κι ο παππούς του κι ο πατέρας του. Μα κι ο Γιώργης, από σκολιαρόπαιδο ακόμα, τα καλοκαίρια δούλευε κοντά τους.

Στα 1885, ανήμερα τ’ Αϊ-Γιωργιού, γένηκαν στη Φιλιππούπολη μεγάλες φασαρίες, που τις κατοπινές ημέρες απλώθηκαν σ’ ούλη τη Ρουμελία. Οι Βουλγάροι έκαιγαν σπίτια, αργαστήρια, σκολειά και ό,τι ρωμαίικο ήβρισκαν ομπρός τους. Γειτονιές ολάκερες λαμπάδιασαν. Οι Ρωμιοί πλαλούσανε αλαφιασμένοι στα βουνά και στα δασάκια να γλιτώσουνε. Μαζί, και η φαμίλια του Γιώργη.

Μέσα σ’ εκείνην την αναμπουμπούλα, ο Γιώργης, δεκαεφτά χρονού παλικαράκι τότες, χάθηκε απ’ τους δικούς του. Το βράδυ κρύφτηκε μέσα σ’ ένα τσαμλίκι (πευκοδάσος). Δυο μερόνυχτα, απ’ τον φόβο του δεν ξεμύτισε. Την τρίτην ημέρα, νηστικός και άυπνος, τράβηξε με προφυλάξεις κατά τον νότο. Εκεί που πορπατούσε μες στα δέντρα, πήρε το αυτί του κουβέντες που ζύγωναν. Φοβήθηκε μην είναι Βουλγάροι και κρύφτηκε, βαστώντας την ανάσα του. Ευτυχώς, όντας ήρθανε κοντά, η καρδιά του πήγε στον τόπο της. Ήτανε δυο φαμίλιες ρωμαίικες, που έφευγαν κι αυτές κατά το νότο. Τόνε πήρανε μαζί τους.

Ύστερις από δέκα μερόνυχτα, βγήκανε στο Κάραγατς κι αποκεί με το τρένο στην Πόλη. Εκεί χώρισαν. Τον πρώτο χρόνο, δούλευε παραγιός σ’ ένα χάνι, μόνε για το ψωμί του. Το δεύτερο χρόνο, έπιασε δουλειά σ’ ένα μαγέρικο. Εκεί πάαιναν κι έτρωγαν καλφάδες απ’ τη Μάδυτο της Καλλίπολης, που σοβάντιζαν τότες ένα μέγαρο στο Γαλατά.

«Κι εμένα ούλο το σόι μου καλφάδες είναι», τους είπε μιαν ημέρα ο Γιώργης και τους ιστόρησε τα πάθια του.

«Ντροπή, μπρε Γιώργη! Από τέτοιο σόι και να δουλεύεις σε μαγερειό! Ντροπή! Εσύ τώρα έπρεπε να πιάνεις στα χέρια σου αλφάδια, σαούλια και μαλάδες (μυστριά), όχι περόνια και κουτάλια. Θα νέρτεις κοντά μου να μάθεις την τέχνη του πατέρα σου, να τιμήσεις και το σόι σου. Ακούς; Μόνε όρεξη να έχεις για δουλειά και να κάμνεις ό,τι σε λένε οι καλφάδες», τόνε είπε ο Χαραλάμπης εφέντης, κάλφας τρανός, Μαδυτινός, που τόνε σέβουνταν ούλοι στο συνάφι του. Ο Γιώργης έστρεξε.

Η Μάδυτος ήτανε τότες ξακουστή για τους καλφάδες της. Σήκωναν μέγαρα, κισλάδες (μεγάλες αποθήκες) και γιοφύρια που ξεχώριζαν, μα εκεί που δεν είχανε ταίρι ήτανε το σοβάντισμα. Τα σκέδια που έκαμναν τρόυρα απ’ τις πόρτες και τα παραθύρια, έμοιαζαν με ζουγραφιές. Κάθε χρόνο, τη δεύτερη βδομάδα της Σαρακοστής, ύστερις απ’ τ’ Αϊ-Θοδώρου, η Μάδυτος άδειαζε από άντρες. Έμπαιναν στα καΐκια κι έφευγαν για την Πόλη. Γύριζαν παραμονές του Χριστού, φορτωμένοι μ’ ούλου του κόσμου τα καλά και με το κομπόδεμα γιομάτο.

«Εγώ, Γιωργάκη, που γένηκα άνθρεπος, σ’ αυτοινούς το χρεωστώ. Ήτανε και καλοί ανθρώποι και καλοί δασκάλοι. Σε μάθαιναν τέχνη. Ένα χρόνο ήμουνα τσιράκι, δίχως εργαλεία. Κόσευα οπίσω απ’ τους μπαρμπάδες. “Γιώργη, φέρε το σαούλ’!” “κάμε χάρτς (σοβά)!”, “τράβα το ράμα!”.

»Ώσπου ήρτε η γιορτή τ’ Αϊ-Αποστόλ’, στις 30 του Θεριστή (1887). Εκείνην την ημέρα, κάθε χρόνο, όσα τσιράκια έχουνε καλόν πρόοδο, παίρνουνε προβιβασμό. Γένουνται μαστόροι. Οι καλφάδες τους τους δίνουνε δικά τους εργαλεία και μπροστέλα (ποδιά). Πήγαμε, το λοιπόν, ούλο το συνάφι το πρωί στην εκκλησία και με το σκόλασμα γυρίσαμε στο γιαπί. Εκεί, με φωνάζει, καλή του ώρα, ο κάλφας μου μπαρμπα-Χαραλάμπης.

“Γιώργη, αυτά είναι δικά σ’. Τ’ αξίζεις και είμαι σίγουρος που θα τα τιμήσεις!” με λέει.

»Τα ’χασα! Εγώ αυτό το λογάριαζα να γένει την άλλη χρονιά. Αρπάζω το χέρι του, το φιλώ, και με δίνει τα εργαλεία μου ντυλισμένα σε μια μπροστέλα (ποδιά τεχνίτη). Τα ξεντυλίζω γλήγορα γλήγορα, και τι να διω! Ούλα καινούργια! Έστραφταν! Τι χαρά έκαμα! Ένιωθα μεγάλος. Εκείνην τη νύχτα δεν κοιμήθηκα. Καρτερούσα με λαχτάρα να ξημερώσει, να πιάσω δουλειά! Τέτοιο μεράκι!

»Δυο χειμώνες, ο Χαραλάμπης εφέντης με πήρε μαζί του στη Μάδυτο, στο σπίτι του. Αρέστηκα πολύ. Με είχανε σαν παιδί τους.

»Στα 1888 το καλοκαίρι, ταμάμ που αποσώναμε τους σοβάδες σ’ ένα ρωμαίικο παλάτι στην Ξηροκρήνη απάν’ στο Βόσπορο, έρχεται την ώρα που έτρωγαμε μεσημεριανό ένας τσορμπατζής απ’ το Αρναούτκιοϊ.

“Θέλω έναν κάλφα να σοβαντίσει το σπίτι μου στο χωριό, και θέλω του Σταυρού να είναι έτοιμο, να μπούμε μέσα. Έχουμε χαρά (γάμο). Στην πλερωμή δε θα τα χαλάσμε”.

»Ο μπαρμπα-Χαραλάμπης με λέει “Γιώργη θα νέρτεις μαζί μου”. Αδύνατον να πω όχι. Πήγαμε. Κι εκεί, που λες, Γιωργάκη, μες στο κατακαλόκαιρο, αντίς να με βαρέσει ο γήλιος, με βάρεσε ο σεβντάς, και στα είκοσι βρέθηκα στεφανωμένος με την Κωσταντινιά. Έτσι, ρίζωσα στο Αρναούτκιοϊ κι εξόν από Ηπειρώτης και Βάρναλης, γένηκα και Αρβανίτης. Τώρα, Γιωργάκη, έμαθες “πούθεν είναι ο τόπος μου και πούθεν η γενιά μου”».

Γεώργιος Μάνος

ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΗΤΑΝΕ ΑΛΛΙΩΣ

Ιστορικό αφήγημα

Εκδόσεις Λόγος & Εικόνα

Απόσπασμα

Στις Φωτογραφίες, έργα Ρωμιών καλφάδων.

1. Συνοικία Ταρλάμπασι Κωνσταντινούπολης

2. Γυμνάσιο Μαρασλή της Φιλιππούπολης

511Μαλκίδης Θεοφάνης, Αστερίου-Καβάζη Κατερίνα και 509 ακόμη

191 σχόλια

42 κοινοποιήσεις

Μου αρέσει!

Σχόλιο

Κοινοποίηση