Ελιά των Δελφών
Φλογισμένες οι παπαρούνες
λιτανεύοντας το αίμα των προγόνων,
χορεύουν στη ρίζα σου,
ελιά των Δελφών,
δοσμένη και στα πέντε σκαλοπάτια του ήλιου,
άφησέ με, να καρφιτσώσω
στ’ ασημένια σου φύλλα το βλέμμα μου,
άφησέ με, στις μυστικές πληγές σου,
να κρύψω την ήττα μου,
άφησέ με,
σε τούτο τον παράξενο αιώνα,
μ’ ένα δικό σου ανθισμένο κλαδί,
τη μνήμη να ξυπνήσω,
να ονειρευτώ θεό, και έρωτα,
όταν το δάκρυ
σμίγει με τις φλέβες τ’ ουρανού,
όταν ηχολογούν τα σήμαντρα
στη δόξα του μεσημεριού,
αχλόιστη ξερολιθιά, και χώμα,
και αρχαία μονοπάτια,
μερώνει γητευτής ο νους,
ώρα που η περηφάνια μάχεται τη λήθη
κι η Μοίρα μ’ ένα τρίχορδο δοξάρι
καταμεσής του Αιγαίου
στο κύμα απάνω,
αδείλιαστη αρχίζει πρώτη το χορό.
ΟΝΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ (ερμηνευτικό σημείωμα)
Διαβάζω το πρώτο ποίημα από την ποιητική συλλογή της ποιήτριας Ζωής Δικταίου ''Αύριο, μια ελιά η μέσα πατρίδα'' και δίχως προλόγους και έντεχνες κριτικές τυποποιήσεις φτάνω στο αποτέλεσμα: Να πώς η Ποίηση ξεχωρίζει από άλλες συγγενείς πνευματικές δραστηριότητες- από Φιλοσοφία, Επιστήμη και Τεχνική. Να πώς διακρίνεται από κάθε προσπάθεια του ανθρώπου να συλλάβει, να ερευνήσει, να ελέγξει ή και να υποτάξει το ον δίχως να ζητήσει τη συναίνεσή του. Αν λοιπόν στοιχείο θεμελιώδες της Ποιητικής είναι η προσέγγιση του είναι των όντων- ο ρητός ή ο άρρητος λόγος τους (η διαισθητική διείσδυση στο υποσυνείδητο ή ασυνείδητο υπόβαθρο της φωνής ή της σιωπής τους), ιδού εδώ ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της προσέγγισης - ο σεβασμός απέναντι στην κατά φύσιν αξίωση να υπάρχει κάθε ον στο είναι του. Γι' αυτό και η ποιήτρια Ζωή Δικταίου παρακαλεί : ''άφησέ με να καρφιτσώσω...''- που σημαίνει, όχι να καρφώσω και να ματώσω ή να πληγώσω της ελιάς των Δελφών το κορμί!
Πού βρίσκεται σήμερα αυτή η ευαισθησία ανάμεσά μας ? Οδοστρωτήρες εγωκεντρισμού, εξουσίας και εργαλειακού λόγου ισοπεδώνουν τα πρόσωπα. Άτεγκτοι κι εξουσιαστικοί νόμοι τα διέπουν όλα... κι όλοι παγιδευμένοι προσπαθούν να πείσουν, να ρίξουν και να εγκλείσουν ακόμα και τους ανυπότακτους ποιητές, στοχαστές ή κοινωνικούς αγωνιστές στο κελί του Συστήματος (Gestell) ισοπεδώνοντάς τους (με τρόπο επιστημονικό, μαθηματικό, ορθολογικό), χωρίς να υποψιάζονται και να ευαισθητοποιούνται στον τρόπο που θα προσεγγίσουν το είναι κάθε συνανθρώπου τους· Δίχως να μπορούν να προσλάβουν την ανάγκη ενός εκάστου όντος να είναι ό,τι αυτό κατά φύσιν ''ήτανε να είναι'' ή, με άλλα λόγια, την ανάγκη κάθε ανθρώπου να είναι ο αυθεντικός εαυτός του: ένα πεπερασμένο αλλά ιδιαίτερο ατομικό υπερβατικό/ δημιουργικό ον που μάχεται για μια κοινωνία προσώπων εντός του αναγκασμού του κόσμου και της ιστορίας (εντός του πεδίου όπου διακρίνονται μόνο τα αρπαχτικά του ιδρώτα των άλλων και οι παθολογικά εξουσιομανείς της βίας, της επιβολής και του καταναγκασμού- η διεθνής του κεφαλαίου και οι ολιγάρχες, και μαζί τους οι ελεεινοί παρατρεχάμενοι κλειδούχοι τους). Ποτέ άλλοτε στην ιστορία δεν συνέβη και δεν παρατηρήθηκε το γεγονός όσο η κοινωνία ανεβάζει το επίπεδο της μόρφωσής της (της τοξικής μόρφωσής της), τόσο να βυθίζεται στην αλλοτρίωση και την παραίτησή της από κάθε αγώνα. Ο αγγλοσαξωνικός ωφελιμισμός και ο ατομοκεντρισμός έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο που η θεωρία της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης και της υπεραξίας του Μαρξ βρίσκει σήμερα την πληρέστερη και αγριότερη λειτουργική εφαρμογή της. Στον καταστροφικό τυφώνα αυτής της οικονομίας συμβάλλει και πρωτοστατεί δυστυχώς η πνευματική μας ηγεσία, σε αγαστή συνεργασία με την πολιτική ηγεσία και την δυτική εκκλησία υπό διάφορες μορφές και παραλλαγές.
Αυτοί είναι οι λόγοι που η βία: ο άγριος ορθολογικός και κατακτητικός νους που κυριαρχεί σήμερα, δεν μπορεί να συναντήσει την ''ελιά των Δελφών'' παρά αν πρώτα καλλιεργηθεί, εξαγνιστεί, και εξευγενιστεί. Κι είναι χαρακτηριστικός ο συναισθητικός λεπτός τρόπος με τον οποίο η ποιήτρια απευθύνεται στο ον: σε ένα φυσικό εδώ ον, την ελιά. Δέντρο ιερό η ελιά μπροστά στην οποία ''μερώνει γητευτής ο νους'' ώστε να την προσεγγίζει με διακριτικότητα, ταπεινότητα κι ευαισθησία. Γιατί μόνο ένας τέτοιος νους μπορεί να προσλάβει, να κατανοήσει και να δοξάσει το ον: να καταλάβει τελικά ''γιατί κι η Μοίρα μ’ ένα τρίχορδο δοξάρι /καταμεσής του Αιγαίου /στο κύμα απάνω/ αδείλιαστη αρχίζει πρώτη το χορό'', όπως γράφει η ποιήτρια. Γιατί, είναι τότε μόνο που ο χορός γίνεται εύχαρις αναζήτηση, πνευματικός εναγκαλισμός και σύμβολο για να εκφραστεί και πραγματωθεί το Παρμενίδειο ''εον εόντος πελάζει''.
Υπέροχη η γραφή της Δικταίου, υπηρετεί αυτό το υποδειγματικό οντολογικό άγγιγμα με λιτότητα και χάρη. Και βεβαίως το άγγιγμα αυτό δεν αφορά χωριστά παρελθόν, παρόν μέλλον, επειδή ''νυν έστι ομού παν''- όπως έγραφε ο Παρμενίδης.
Κώστας Τσιαντής. 7/9/23
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου