Χρῆστος Μαλεβίτσης, Φιλοσοφία καὶ θρησκεία

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ (απόσπασμα):

Ἐκεῖνο ποὺ μᾶς συνταράζει δὲν εἶναι ἡ περιπλοκότητα τοῦ κόσμου – αὐτὴ μπορεῖ ἐν τέλει νὰ ἀναχθεῖ στὸ ἁπλό. Ἐκεῖνο ποὺ μᾶς συνταράζει εἶναι ὁ διασπαραγμὸς τοῦ κόσμου. Αὐτὴ εἶναι ἔκφραση τοῦ φιλοσόφου Γιάσπερς. Die Zerissenheit des Seins. Εἶναι τὸ διασπαραγμένο ὄν, τὰ ἀσυμβίβαστα καὶ ἀλληλοαποκλειόμενα ἐπίπεδά του, ἡ σύγκρουση καλοῦ καὶ κακοῦ, ὡραίου καὶ ἄσχημου, ἀλήθειας καὶ ψεύδους, δίκαιου καὶ ἀδικίας, ὕλης καὶ πνεύματος. Ἐδῶ δὲν πρόκειται περὶ κοσμικῆς πολυπλοκότητας· πρόκειται περὶ κοσμικῆς τραγωδίας, ποὺ εἴμαστε μάρτυρες, συνεργοί, θῦτες, θύματα, ἁγιασμένοι καὶ ἁμαρτωλοί. Ὁ ἄνθρωπος μέσα ἀπὸ τὸ ὀντολογικὸ σπάραγμα καὶ τὸν σπαραγμὸ ἐπιζητεῖ τὴ λύτρωση, τὴν ἑνότητα, τὴν διαπεραίωση πρὸς τὴν ἔσχατη δικαίωση, πρὸς τὴν ὁριστικὴ ἀλήθεια, πρὸς τὴν ἀληθοποίησή του. Καὶ ὅμως, τὰ ὅρια στὰ ὁποῖα ὁ ἄνθρωπος προσκρούει καὶ ἀποτυχαίνει κεῖνται πολὺ ἐντεῦθεν αὐτῶν τῶν σκοπῶν. Καὶ τὸ ἐσχάτως κρίσιμο ὅριο εἶναι ὁ θάνατος.

Τὸ μόνο «θέμα» τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου εἶναι ὁ θάνατος. Δὲν πρόκειται γιὰ πρόβλημα, πρόκειται γιὰ σκάνδαλο. Γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο, ἐννοημένο στὴν ὑπαρξιακὴ μοναδικότητά του, στὴν ἀπερινόητη φανέρωσή του, καὶ ἰδίως στὴν ὀντολογικὴ ἐξαγγελτικότητά του, ὁ ριζικὸς ἀφανισμὸς τοῦ προσώπου εἶναι κοσμικῆς σημασίας σκάνδαλο. Δὲν εἶναι τίποτε ὁ θάνατος, ἂν ποῦμε ὅτι δὲν εἶναι τίποτε τὸ πρόσωπο. Ἀλλὰ ἡ ἀποκάλυψη τῆς ὀντολογικῆς σημαντικότητας τοῦ προσώπου ἀμέσως ἐγείρει τὸ σκάνδαλο τοῦ θανάτου. Ἢ πρέπει νὰ ἀπομειωθεῖ ἡ σημαντικότητα τοῦ προσώπου γιὰ νὰ περάσουν καὶ τὰ δύο, αὐτὸ καὶ ὁ θάνατος, ὡς ἁπλὰ φυσικὰ γεγονότα, ἢ ἂν εἶναι νὰ τηρηθεῖ ἡ πνευματικότητα τοῦ προσώπου πρέπει νὰ ἀφομοιωθεῖ ὁ θάνατος ἀπὸ τὸ πνεῦμα. Γιὰ νὰ ὑπερβαθεῖ ὁ διασπαραγμὸς τοῦ ὄντος, γιὰ νὰ λυθεῖ ἡ καταλυτικὴ τραγωδία τοῦ πνεύματος.

Καὶ αὐτὸ τὸ ἐπιχείρησε μόνον ὁ Χριστιανισμός. Ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφία ἄφησε ἔξω τὸ σκάνδαλο τοῦ θανάτου, ἐπειδὴ ἀκριβῶς δὲν εἶχε συλλάβει ἀκόμη τὴν ὀντολογικὴ σημαντικότητα τοῦ προσώπου. Ὁ Πλάτων ἐμίλησε γιὰ τὴν ἀθάνατη ψυχὴ προσοικειωθεὶς τὴν σχετικὴ ὀρφικὴ ἐμπειρία, ἀλλὰ ἡ ἀθάνατη ψυχὴ κεῖται πολὺ μακριὰ ἀπὸ τὸ θνῆσκον πρόσωπο. Μόνον ἡ ἀρχαία Τραγωδία ἀκολούθησε τὴν ὁδὸ ποὺ θὰ κατέληγε στὴν τραγωδία τοῦ προσώπου. Ἀλλὰ ἱστορικῶς ἡ ὁδὸς αὐτὴ διοδεύθηκε ἀπὸ Ἐκεῖνον ποὺ ἀνακάλυψε τὸ πρόσωπο, καὶ κατέληξε στὸ σταυρὸ τοῦ Γολγοθᾶ.

Χρῆστος Μαλεβίτσης, Φιλοσοφία καὶ θρησκεία

‎Dimitris Pallis‎ προς Χρήστος Μαλεβίτσης