Μίκης Θεοδωράκης- προλογίζοντας την ταινία του Α. Κούτουλα «Recycling Medea»

Χτες (20.6.2013) στο θέατρο Badminton, κατά την Παγκόσμια πρώτη προβολή της ταινίας  του Αστέρη Κούτουλα «Recycling Medea» («Ανακυκλώνοντας την Μήδεια») βασισμένη στην Όπερα του Μίκη Θεοδωράκη «ΜΗΔΕΙΑ», πριν την έναρξη της προβολής ο Μίκης Θεοδωράκης διάβασε το παρακάτω κείμενο προλογίζοντας την ταινία:

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Το Αιγαίο είναι μια ιδιαίτερη θάλασσα, γιατί τα κύματά της είναι γρήγορα και πυκνά. Έτσι αν δεν έχεις το κατάλληλο πλεούμενο και την απαιτούμενη πείρα, γρήγορα ανατρέπεσαι και πνίγεσαι.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα γεγονότα, δηλαδή τα κύματα της ζωής στην Ελλάδα. Είναι κι αυτά πυκνά και ανατρεπτικά. Τη μια μέρα σε υψώνουν στους ουρανούς και την επομένη σε οδηγούν στα Τάρταρα. Έτσι ο ελληνικός λαός από αρχαιοτάτων χρόνων έμαθε τη μια μέρα να πανηγυρίζει πανευτυχής και την άλλη απελπισμένος να πνίγεται.

Όταν έγραφε τη «Μήδεια» ο Ευριπίδης, οι Έλληνες βρίσκονταν στα Τάρταρα του εμφυλίου πολέμου. Του Πελοποννησιακού. Τι ήθελε τάχα να πει τότε στους Αθηναίους βάζοντας μια βάρβαρη να σφάζει τα παιδιά της, για να εκδικηθεί τον άπιστο πατέρα τους, τον αλαζόνα Έλληνα Ιάσωνα; Ποιοι είναι σήμερα οι αλαζόνες; Και ποιοι οι βάρβαροι που σκοτώνουν τα παιδιά τους; Και ποιο είναι τάχα το ιστορικό δίδαγμα; Φυσικά στην ελληνική τραγωδία η δράση δεν είναι αστυνομική, τα γεγονότα δεν αντανακλούν την καθημερινότητα και οι ήρωες δεν είναι νευρωτικοί πελάτες των ψυχιάτρων. Οι νόμοι που την καθορίζουν δεν είναι οι νόμοι των ανθρώπων αλλά οι νόμοι των Θεών. Δηλαδή οι αιώνιοι νόμοι, που εκφράζουν το άβατο μυστήριο της δημιουργίας. Και γι’ αυτό ακόμα και χίλιοι σημερινοί ρεπόρτερ δεν φτάνουν ούτε το μικρό δάχτυλο του Ευριπίδη.

Κι εμείς σήμερα οι μικροί και φτωχοί, οι ασήμαντοι Έλληνες καταφεύγουμε στον Ευριπίδη, για να θυμίσουμε στους αλαζόνες του καιρού μας, ότι οι νόμοι τους είναι σαν τα ξερά φύλλα που περιμένουν τον ιστορικό άνεμο να τα σκορπίσει πάνω από την άβυσσο του Τίποτα.

Είπαμε πριν ότι οι Έλληνες έμαθαν να χαίρονται και να υποφέρουν, να πανηγυρίζουν και να πενθούν αδιάκοπα εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.

Στο τέλος του πολέμου -τότε- οι αλαζόνες Σπαρτιάτες νικητές είχαν στρατοπεδεύσει έξω από την Αθήνα. Σε μια σκηνή συγκεντρωμένοι οι στρατηγοί των νικητών γύρω από τον βασιλιά της Σπάρτης αποφασίζουν για το τέλος της Αθήνας. Άλλοι ήθελαν να την κάψουν κι άλλοι να την εξαφανίσουν καταστρέφοντας ακόμα και τα θεμέλια των ναών και των κτιρίων της. Εκείνη ακριβώς την κρίσιμη στιγμή ένας φρουρός έξω από την σκηνή άρχισε να τραγουδά ένα χορικό από μια τραγωδία του Ευριπίδη. Μέσα στην σκηνή έπεσε μεγάλη σιωπή. Στο τέλος ο βασιλιάς της Σπάρτης, ο μεγάλος αλαζόνας νικητής, μίλησε και είπε: «Πώς είναι δυνατόν να καταστρέψουμε μια πόλη που γεννά τέτοιους μεγάλους ποιητές…». Έτσι σώθηκε η Αθήνα. Με ένα τραγούδι…

Το ίδιο κάνουμε κι εμείς σήμερα με την βοήθεια του Ευριπίδη. Γιατί στο βάθος αυτών που θα δείτε και θα ακούσετε βρίσκεται η φωνή του στρατιώτη και το χορικό του μεγάλου ποιητή, που μαλάκωσε τις ψυχές των αλαζόνων και τις έκανε να ακούσουν τον ήχο των Νόμων που εκφράζουν το άβατο μυστήριο της ζωής. Έφυγαν από το Χάος και κερδήθηκαν από την λάμψη της Αρμονίας.

Από την πλευρά μου είναι αυτές οι σκέψεις που με οδήγησαν στη σύνθεση της μουσικής της «Μήδειας», γιατί φιλοδοξούσα να ανακαλύψω μουσικά τον πυρήνα του έργου. Και μ’ αυτά τα κριτήρια είδα και εξετίμησα τόσο την χορογραφία του Ρ. Ζανέλα όσο και τη δουλειά του Αστέρη Κούτουλα. Δεν τοποθετήσαμε εμείς την Μήδεια στην πλατεία Συντάγματος αλλά τα γεγονότα. Σήμερα η Ελλάδα είναι ξανά θύμα ενός νέου πολέμου, που την έχει οδηγήσει στα Τάρταρα. Ο Λαός μας πονάει και πάλι. Οι αλαζόνες και πάλι χαίρονται και σαρκάζουν. Τρέφονται από την δυστυχία μας. Η Μήδεια πήγε μόνη της στο Σύνταγμα, τον ομφαλό της νεότερης ιστορίας μας και σε λίγο θα σας κοιτάζει με το περήφανο βλέμμα της.

Όχι μόνο εσάς. Αλλά όλους τους ανθρώπους. Όλους τους Λαούς. Και προ παντός εκείνους που δεν γνωρίζουν ότι σε λίγο θα γίνουν φύλλα ξερά στη διάθεση των ανέμων της ιστορίας που για μια ακόμα φορά θα τους παρασύρει, για να τους ρίξει στην άβυσσο του Τίποτα.

Στο φιλμ που θα δείτε συνεργάζονται καλλιτέχνες, ηθοποιοί και τεχνικοί από όλη την Ευρώπη με κορυφαίους τον Ιταλό Ρενάτο Ζανέλα, τις Γερμανίδες Μπέλα Ιλμαν, Ίνα Κούτουλα και Μπαμπέτ Ρόζενμπάουμ, τους Ρώσους σολίστ, μουσικούς και χορωδούς της Μουσικής Ακαδημίας της Αγίας Πετρούπολης και τέλος τους Έλληνες: τον σκηνοθέτη Αστέρη Κούτουλα, την Μαρία Κουσουνή που αποδίδει χορευτικά την Μήδεια, τον οπερατέρ Μιχάλη Γερανιό, τον υποφαινόμενο συνθέτη και δ/ντή ορχήστρας και τέλος τον μεγαλύτερο όλων, τον πλαστουργό της Μήδειας Ευριπίδη.

Χωρίς να υποτιμώ τους άλλους και κυρίως τον εξαίρετο Ιταλό χορογράφο, θεωρώ την Μήδεια που θα δείτε ένα ελληνικό δημιούργημα. Όχι για να καυχηθώ σαν Έλληνας αλλά γιατί έχουμε ανάγκη να δώσουμε στην διεθνή κοινή γνώμη μια απάντηση υψηλής αισθητικής και ηθικής και πνευματικής ανωτερότητας στις απαράδεκτες συκοφαντίες που έχει δεχθεί η χώρα μας από τα γνωστά χαλκεία των οικονομικών επιδρομέων που μαστίζουν τον λαό μας επιδιώκοντας την ολική καταστροφή μας.

Είναι σαν να τους λέμε «Μάταια προσπαθείτε να διαστρεβλώσετε την εικόνα της Ελλάδας και του λαού μας. Ο πνευματικός μας πολιτισμός από την εποχή του Ευριπίδη ως σήμερα είναι ο βράχος που πάνω του θα συντριβούν τα κύματα των συκοφαντιών που εξαπολύουν κατά της χώρας και του λαού μας.

Η Μήδεια που θα δείτε είναι η σημερινή Ελλάδα. Προσέξτε τα τελευταία 10 λεπτά. Εκεί που η Μαρία Κουσουνή με την καθοδήγηση του Ζανέλα αναδεικνύεται σε κορυφαία ερμηνεύτρια του καιρού μας και συγχρόνως σε μια ιδανική μορφή της σύγχρονης Ελλάδας, που σπαράζει από τα σκληρά χτυπήματα της Μοίρας. Δείτε την φοβερή σκηνή με την κραυγή, που την ακολουθεί η σταύρωση. Η Μήδεια προσπαθεί να σταθεί όρθια. Πέφτει ξανά και ξανά. Όμως στο τέλος κάθεται πάνω στο σκάφος, την Αργώ, το σύμβολο των παθών της. Ορθώνει με περηφάνεια το κορμί της. Γυρίζει αργά το πρόσωπό της και ατενίζει με αξιοπρέπεια και δύναμη εχθρούς και φίλους σαν να λέει: «Είμαι εδώ. Ακέραιη. Νικήτρια του χρόνου. Είμαι η Ελλάδα!».

Σας ευχαριστώ.