Κώστας Τσιαντής: ΣΧΟΛΙΟ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η αναφορά που γίνεται στον Χάιντεγκερ από τον Α. Μιχαλόπουλο στο Blog Ελληνικός Κοινοτισμός (http://ellinikoskoinotismos.blogspot.gr /2014_07_01_archive.html)  με οδήγησε σε κάποιες σκέψεις που  σχετίζονται με την τραγική συγκυρία  που ζούμε και παρουσιάζω εδώ:
     O Χάιντεγκερ, από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του 20^ου αιώνα,  ανήκει για τον Πόπερ στους φιλοσόφους που πρέπει να απαγορευθούν και να μη γίνεται λόγος. Το ίδιο με λύπη μου έχω δει και σε πρόταση σύγχρονου έλληνα διανοούμενου.

Παράξενη  η στάση αυτού του είδους των   υπερασπιστών της ελευθερίας και της «ανοικτής κοινωνίας».

     Αναμφίβολα ο Χάιντεγκερ είναι υπόλογος για τη σχέση του με τον ναζισμό (πρυτανικός λόγος, αναφορά του στην Εισαγωγή στη Μεταφυσική κλπ) κατά την περίοδο του Ράιχ, ζήτημα για το οποίο ρωτήθηκε στην συνέντευξη που έδωσε στο Spiegel (βλ Γεμεντζή), όπου δίνει λόγο και θέτει μεταξύ άλλων ως ζήτημα την απαλλαγή από τη βούληση («θέλω να μη θέλω)  και το ερώτημα για τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο της σύγχρονης  τεχνικής (πρόβλημα της δημοκρατίας).

       Το δικαίωμα του ανθρώπου στην ιστορία δεν είναι βέβαια κάτι δευτερογενές, που μπορεί να παράγεται ή να αναστέλλεται φιλοσοφικά ή επιστημονικά (αυτή την εντύπωση έχουν δυστυχώς πολλοί από τους διανοουμένους μας). Το δικαίωμα του ανθρώπου στην ιστορία αναλαμβάνεται ή όχι. Η αρχαία ελληνική δημοκρατία (Σόλων, Κλεισθένης, Εφιάλτης, Περικλής) είναι έκφραση αυτής της θεμελιώδους αρχής- συζήτηση των πολιτών στην αγορά (αγορήνδε), κριτική επιχειρηματολογία και λήψη αποφάσεων. Η τυπική δημοκρατία- ολιγαρχία (Republic) που βιώνουμε, ζήτησε  και  συνεχίζει  να ζητά  τη νομιμοποίησή της στην φιλοσοφία και την επιστήμη (γνώση), θέτοντας ως κριτήρια την αποτελεσματικότητα και την ισχύ του Συστήματος. Το Σύστημα μπορεί και διαμορφώνει (με μηχανισμούς εμφανούς και αφανούς βίας) τον πολίτη- και όχι αντίστροφα˙ το ενδιαφέρον του στρέφεται στην ολότητα- όχι στις ατομικές ανάγκες και ενδιαφέροντα. Προαποφασίζει και εμείς επικυρώνουμε, χωρίς μάλιστα να θέτουμε κάποια  αξίωση συνέπειας προς τις διακηρύξεις του. Οδεύουμε έτσι προς τον ολοκληρωτισμό με ταχύτητα.

     Μπορεί να τεκμηριωθεί ιστορικά ότι:  Όσες φορές  φιλοσοφία και επιστήμη χρησιμοποιήθηκαν καθαυτές ως μήτρα γέννησης της Πολιτικής μεταποιήθηκαν και κατανοήθηκαν ως πηγή ανεξέλεγκτης ισχύος μέχρι που έγιναν το Απόλυτο (το θετό εν τω Γίγνεσθαι Είναι) που επεβλήθη (ως απόλυτη αλήθεια) πάνω στους λαούς, με συνέπειες το Ολοκαύτωμα, τη Χιροσίμα, το Αρχιπέλαγος Γκιουλάκ.

     Αν ενδιαφέρει λοιπόν η φιλοσοφία είναι όχι για να γίνει Πολιτική, αλλά για να  ανοίγει τον ορίζοντα του στοχασμού όπου εκδηλώνονται οι πρωτογενείς δονήσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, οριοθετούνται οι έννοιες της ανθρώπινης κατανόησης  και της διαφοράς και καθίσταται δυνατή η πρόσληψη της ηθικής βάσης της ετερότητας.

     Το πολιτικό ζήτημα παραμένει αποκλειστικά ζήτημα του δήμου-της κοινωνίας των πολιτών, που έχουν να αποφασίσουν μεταξύ άλλων και το πώς θα αξιοποιήσουν το ζήτημα της γνώσης και του στοχασμού. 

Πηγές

Τσιαντής, Κώστας Ν.: «Η Οδύσσεια του Είναι ως φιλοσοφική αντίληψη στον Heidegger». Ελληνική Φιλοσοφική Επιθεώρηση 20 (2003), τεύχος 60, 331-352.

Τσιαντής, Κ.: «Κατάφαση και αναγέννηση της φιλοσοφίας κατά τον Heidegger». Στο: Βουδούρης, Κωνσταντίνος (Επιμ.): Αντιλήψεις για τη φιλοσοφία από τους Προσωκρατικούς μέχρι σήμερα.εκδ. «Ιωνία», Αθήνα, 2004,σελ. 288-302.

Τσιαντής Κ., "Ενώπιον του Όντος: Θεμελιώδεις τρόποι του νοείν στην κλασσική και τη σύγχρονη φιλοσοφία", 1o Παγκόσμιο Ολυμπιακό Συνέδριο Φιλοσοφίας, "Φιλοσοφία, ανταγωνιστικότητα και αγαθός βίος", Διεθνής Εταιρεία Ελληνικής Φιλοσοφίας Αθήνα-Σπέτσες: 27 Ιουνίου-4 Ιουλίου 2004. Εκδόσεις Ιωνία, Αθήνα 2005.